Het is al weer even geleden dat we in een week tijd twee keer de bioscoop bezochten om er een boekverfilming te bekijken. De eerste keer was dat voor De Surprise naar een verhaal van Belcampo, de tweede keer voor Ventoux naar een boek van Bert Wagendorp.
Om met de laatste film te beginnen: het boek van Bert Wagendorp is een bestseller gebleken, maar ik heb het niet gelezen. Het onderwerp sprak mij totaal niet aan en ik heb zo mijn reserves bij bestsellers. Maar naar de film was ik toch wel benieuwd, ook al kan ik dan niet beoordelen of het aanvaardbaar verfilmd is. Kort samengevat: mooie beelden, maar een dun verhaaltje en weinig overtuigende karakters. Een avondje pretentieloze ontspanning dat niet veel indruk maakte. Het oordeel over of het boek beter was, laat ik graag over aan wie het wel las. De film is voor mij echter geen aansporing dat alsnog te lezen.
De Surprise las ik wel (KLIK HIER) en eigenlijk had ik verwacht dat de film de nadruk zou leggen op hilarische omstandigheden, iets wat ik niet gewaardeerd zou hebben (en die ook niet in het boek voorkomen). Dat bleek gelukkig totaal niet het geval. Maar om bij het begin te beginnen: hoe lag de verhouding tekst en filmuitwerking? Dat is heel moeilijk onder woorden te brengen, maar ik zal een poging doen.
De regisseur (Mike van Diem) heeft een heel aparte en geslaagde draai gegeven aan het verhaal van Belcampo. De basis is hetzelfde: een uiterst welgestelde jongeman ziet het leven niet meer zitten en wil er een eind aan maken. Hij weet niet goed hoe en komt bij toeval in contact met een (illegale) begrafenisfirma die helpt bij zelfdoding. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor, maar hij kiest voor de Surprise: hij zal niet weten hoe en wanneer hij aan zijn einde zal komen. In de toonzaal van doodskisten ontmoet hij een jonge vrouw met dezelfde wens, ze worden verliefd en willen van het contract af. Maar dat kan niet meer, ze hebben getekend en zouden, gezien het illegale karakter van de onderneming, een bedreiging zijn voor het voortbestaan van de firma.
Daarna verloopt het verhaal in de film anders dan bij Belcampo. Ook de uitkomst is anders. Veel kan ik er niet over zeggen om het plezier in de bioscoop niet te bederven. Ik was vooraf bang dat de pogingen van de firma toch de oorspronkelijke doodswens ten uitvoer te brengen, uitgewerkt zouden zijn in "hilarische" scenes (mede door de trailer die daar de nadruk op legt). Dat was niet zo: er zat wel de nodige humor in, maar ook genoeg diepgang. Er werd in de film een psychologische verklaring gegeven voor de doodswens van de hoofdpersoon ( die uitstekend gespeeld werd door Jeroen van Koningsbrugge). Ook was er een prachtige, gevoelige rol voor de onvolprezen Jan Decleir, een rol die niet in het geschreven verhaal voorkomt. De buitenopnamen waren heel fraai, de mooie omgeving werd volledig uitgebuit.
Zoals hierboven al staat: humor en diepgang kunnen goed samengaan, mits er geen hilarische toestanden opgevoerd worden. De extra dimensie die er in de film aan toegevoegd werd, was die van euthanasie. Iets wat nog niet bespreekbaar was in de tijd dat Belcampo het verhaal schreef. Nu voorspelde het hoofd van het familiebedrijf een gouden toekomst aan zijn kinderen, als er eindelijk een rechtvaardige en legale manier zou komen om mensen met een doodswens te helpen.
En zo kan ik eigenlijk alleen maar concluderen dat dit is wat ik (persoonlijk) van een goede verfilming verwacht: Met een boek/verhaal als basis aan de slag en er dan een zelfstandig kunstwerk van maken. Soms betekent dat heel dicht bij de tekst blijven (Die Wand / Nachttrein naar Lissabon), soms vooral de sfeer proberen te vangen (Boven is het stil) en soms het verhaal een draai geven die meer bij deze tijd past.
De Surprise - regie Mike van Diem. Officiële website: De Surprise
© JannieTr, juli 2015.
FILM BY THE SEA
In 2015 vindt in Vlissingen het 17de Film by the Sea Festival plaats van 11 t/m 20 september met weer veel bijzondere films, gasten, workshops, premières en
optredens bij hét festival voor film en boek.
Film by the Sea is hét festival voor film en literatuur. Het belangrijkste programmaonderdeel van Film by the Sea is de Dioraphte Film en Literatuurcompetitie.
Met dit officiële competitieprogramma onderscheidt Film by the Sea zich
van andere filmfestivals in Nederland en Europa. Elke editie van het
festival heeft een wisselende jury bestaande uit de grote namen uit de
Nederlandstalige film- en boekenwereld. Deze jury kent de Dioraphte
Film- en Literatuuraward toe aan de beste nieuwe boekverfilming,
nationaal of internationaal.
Film by the Sea is meer dan alleen een film- en literatuurfestival: het
heeft naast de vele premières ook aandacht voor de kwetsbare cinema. Het
festival vertoont in totaal zo’n 130 films uit alle delen van de wereld
die speciaal worden geïmporteerd voor een unieke vertoning tijdens het
festival; er is een uitgebreid educatieprogramma, er zijn workshops en
cursussen en in talkshows ontmoeten publiek en gasten elkaar.
De jury van Film by the Sea beoordeelt twaalf literatuurverfilmingen uit de Dioraphte Film- en Literatuurcompetitie
die meedingen naar de Film by the Sea Award. In de jury nemen
Nederlandse (of Vlaamse) acteurs, regisseurs en schrijvers plaats.
De jury van Film by the Sea 2015 bestaat uit Olga Zuiderhoek, Marina
Blok, Joke van Leeuwen, Jan Vantoortelboom, Dimitri Verhulst, Michiel
van Erp en Hanna Verboom en de juryvoorzitter Adriaan van Dis. (Meer info: KLIK HIER)
Een paar persoonlijke voorbeelden
Een boekverfilming is een vak apart. Wanneer is die geslaagd te noemen? Als de tekst van het boek heel nauwkeurig gevolgd is? Als de ziel van het verhaal filmisch vertaald werd? Als de sfeer of de inhoud op eigen wijze gestalte krijgt op het doek? Daarover wordt heel verschillend gedacht en natuurlijk is er ook nog zoiets als persoonlijke smaak, de interpretatie van de filmmaker en soms ook nog de nadrukkelijke bemoeienis van de schrijver.
Boven is het stil van Gerbrand Bakker is m.i. uitstekend verfilmd door Nanouk Leopold. Gerbrand Bakker had genoeg vertrouwen in haar om haar haar gang te laten gaan en met een fantastisch resultaat: een sfeervolle film waarin het verhaal opnieuw werd vormgegeven. Twee onafhankelijke kunstuitingen, die toch hetzelfde gevoel uitdrukten. G.B. was zeer tevreden en N.L. werd beloond met prestigieuze filmprijzen.
Over Still Alice kan ik geen oordeel geven: ik heb het boek van Lisa Genova niet gelezen. Dat geldt ook voor Die Wand van Marlen Haushofer. Wel werd duidelijk dat er veel tekst letterlijk werd voorgelezen in deze film. Ik voel dan ook wel de behoefte om het boek te lezen t.z.t. Dat geldt ook voor Nachttrein naar Lissabon van Paul Mercier, verfilmd als Nighttrain to Lisbon. Een indrukwekkende film, maar vooral de geciteerde teksten vroegen om een nadere bestudering. Het boek staat in de kast, maar vreemd genoeg wordt na het zien van de film het lezen uitgesteld bij mij.
Van Franca Treur las ik een Dorsvloer vol confetti wel, maar kwam ik niet meer aan de film toe.
In het najaar hebben we nog Thomas Rosenbooms Publieke werken tegoed. Daar kijk ik erg naar uit na het lezen van het boek.
En vorige week zag ik dus De Surprise naar een verhaal van Belcampo (Boekbespr. KLIK HIER). Ik was aangenaam verrast (hoe kan het ook anders met zo'n titel) door het resultaat. Maar waarom, dat is een verhaal apart, in een volgende blogpost dus.
Ik begin de smaak van boekverfilmingen te pakken te krijgen. Vanavond is Ventoux aan de beurt, al zou ik het boek van Bert Wagendorp nooit kiezen om te lezen. Maar wie weet is dat na vanavond anders? We zullen het zien.
© JannieTr, juli 2015.
